Ferda til Boktopia – leseaksjonar i barneskulen

Mange skular arrangerer leseaksjonar for elevane sine. Nokre engasjerer heile skulen i fellesprosjekt, andre har leseaksjon i eiga klasse, og nokre har små gruppeprosjekt eller gir enkeltelevar eit eige oppdrag som fokuserer på lesing. Denne idébanken kan gje idéar og vere til hjelp når du skal planlegge slike leseaksjonar. Nedst i ressursen finn du eit døme på ein ferdig leseaksjon: Ferda til Boktopia.

Leseaksjonar er mest vanleg på barneskulen. På barnetrinnet treng mange elevar mengdetrening for å oppnå god leseflyt og dermed verte ein betre lesar. Men lesing er så mykje meir enn øving. Når ein får høve til å fordjupe seg i litteratur om eit emne ein er genuint interessert i, kan ein bli motivert til både lesing, skriving og anna skulearbeid. Det å lese tekstar i lag kan gje uerfarne lesarar ei kjensle av meistring. Det å oppleve tekstar saman med nokon, kan også gje meining til lesearbeidet.

Tema for leseaksjonar

Ein må sjølvsagt ikkje ha eit fast tema for ein leseaksjon. Nokre gongar held det å fokusere på lesing. Men om ein ynskjer å ha eit tema knytt til lesinga, har vi samla nokre forslag her. Desse forslaga har vi delt inn tre hovudgrupper:

• aktuelle, nynorske forfattarar
• tverrfaglege tema
• sjangrar

Nokre aktuelle, nynorske forfattarar

Det kan vere inspirerande å bli kjend med mange bøker skrivne av same person! Dersom ein leseaksjon tek utgangspunkt i ein forfattar, er det naturleg at ein les tekstar av forfattaren i fellesskap. Det er derimot ingenting i vegen for at elevane kan lese sjølvvalde bøker av andre forfattarar i tillegg. Når elevar får velje kva dei skal lese sjølve, vert det ofte noko dei har lyst til å lese. Det kan gje motivasjon til lesearbeidet.

Aktuelle, nynorske forfattarar:

Tverrfaglege tema som høver for leseaksjonar

Framtid og verdsrommet

• Asbjørn Rydland: Terra Victoris
• Tor Arve Røssland: Vulkanen vaknar
• Øyvind Lauvdahl: Ingeniør Knut Berg
• Christian Wiik Gjerde og Ingunn Thon: Oppdrag Romvesen (5 episodar)
• Antoine de Saint-Exupéry: Den vesle prinsen

Sjø og hav

• Oskar Kroon: Vente på vind
• Anders Totland og Kristian Krohg-Sørensen: Norske sjørøvarar
• Tor Arve Røssland: Overleve bok 1, 2 og 3.
• Øyvind Vågnes og Akin Duzakin: Den vesle blå haien
• Ruth Lillegraven og Jens Kristensen: Klodeklubben 3: Fanga på fjorden
• Norsk Barneblad: Verda under vatn!
• Sjå fleire bøker på nynorskbok.no

Sport og fotball

• Geir Egil Eiksund: Kampen
• Maria Parr: Keeperen og havet
• Thoralf Fagertun: Familien Gnork
• Ørjan Zazzera Johansen: Historia om Erling Braut Haaland
• Gerard Van Gemert: Fotballgudane 1, 2 og 3
• Atle Berge og Henning Lystad: Robot-Birk
• Lars Mæhle: Knoterud FK og Keeper’n til Tunisia

Venskap

• Harald Nortun: Spådama i 7B
• Erna Osland: Spring!
• Berenika Kołomycka: På fire bein. Der
• Solveig Blindheim Bendixen: Den mystiske krukka
• Marianne Gretteberg Engedal: Polititjuven
• Lin Hallberg og Jonna Björnstjerna: Den magiske dyrebutikken – Ein venn til Leo

Sjangrar som utgangspunkt for leseaksjonar

Humor

• Thoralf Fagertun: Familien Gnork
• Ida Neverdahl: Floke
• Anna R. Folkestad: Fiskebolleboks-raketten
• Terje Torkildsen: Humorboka
• Vegard Markhus: Kunst og hærverk
• Arnfinn Kolerud: Snillionen
• Ragnfrid Trohaug og Nana Rise-Lynum (red.): Barnas eigne vitsar
• Sjå fleire på Nynorskbok.no

Krim og mysterium

• Ruth Lillegraven og Jens Kristensen: Klodeklubben: Dei svarte svanene
• Tone Nørvåg: Politihunden Falk (serie)
• Anne Viken: Elise og mysteriet på Hesteøya
• Svein Jarle Åbrekk: Granittgutta – Dronemysteriet
• Olla Rypdal: Mysteriet ved Hangmanʼs Hill
• Sjå fleire bøker på Nynorskbok.no

Dikt

• Marit O. Kaldhol: På ei trapp i universet
• Ruth Lillegraven: Skogen den grøne
• Malte Persson og Rui Tenreiro: Reisa til verdas farlegaste land
• Jan-Magnus Bruheim: Trollguten og andre dikt
• Roald Dahl: Vemmelege vers
• Idun Alma Ramsdal og Nora Brech: Tenk å vere eit MENNESKE
• Sjå fleire diktbøker for barneskulen på Nynorskbok.no

Teikneseriar

• Berenika Kołomycka: På fire bein. Lengst vekke
• Ida Neverdahl: Floke 3 – verdas ende
• Arild Torvund Olsen, Trine Lise Normann og Are Edvardsen: Katten og kråka
• Marianne Gretteberg Engedal: Pølsetjuven
• David Revoy: Pepar & Gulrot
• Sjå fleire forslag på Nynorskbok.no

Tidslinje for leseaksjonen

1. Oppstart! Lag ei markering av at leseaksjonen er i gang! Her kan ein klippe snorer, sjå film, ete noko godt, gå på biblioteket, ta med bøker til skulen, rektor har ordet, forfattarbesøk – eller andre ting som kastar glans over aksjonen!
2. Bygg om klasserommet eller skulen! Lag lesehole eller ta med pledd og puter til lesinga. Lag utstilling av bøker eller om forfattarar. Lag ei scene for høgtlesing. La det vise at det er leseaksjon.
3. Stopp undervegs! Snakk om bøker i lag og i grupper. Snakk om forfattarane, eller leik at ein intervjuar forfattarane. Lag kvissar eller bygg ei verd i Minecraft frå ein tekst de har lese. Lag podcast eller små filmar om bøkene. Men hugs å setje av nok tid til å lese! Ein kan godt lese ute om vêret tillet det.
4. Estetiske opplevingar! La elevane få gje utrykk for leseopplevingane sine! Lag kunstutstilling med eigenproduserte bilete, eller snøskulpturar, syng eller spel songar som høver til lesinga, dramatiser heile bøker eller utdrag, leik bøkene, la elevane bli inspirerte til å skrive eigne tekstar, eller endre tekstar frå ein sjanger til ein annan.
5. Fest til slutt! Marker at leseaksjonen er til endes. Vis fram det som har vorte laga. Fortel om den beste boka de har lese. Syng songar de har lært. Skal det delast ut diplom eller prisar? Framfør dramatiseringar. Kanskje noko mat kan høve til temaet?

Døme på ein leseaksjon: Ferda til Boktopia

(Dersom de ikkje får PowerPoint-presentasjonen til å fungere på maskina, kan de nytte denne PDF-fila: Boktopia-presentasjon.)

Bli med på ei ferd til det ukjende landet Boktopia!
 

Denne leseaksjonen tek utgangspunkt i ei reise. Tanken er at bøkene som elevane les, vert omforma til vind som driv eit skip framover langs kysten til eit fantasiland, Boktopia. Det er fire stopp i dette landet. På desse stoppa vert det høgtlesing og aktivitetar i tilknyting til desse stadane.

Elevane får eit eige kart som dei må fylgje. Dei kan merke av kvar dei kjem!