Plan for sidemålsopplæring på ungdomstrinnet
Her finn dokker eit forslag til korleis ein plan for sidemålsopplæringa for dei tre åra elevane går på ungdomsskulen, kan sjå ut. Vi trur det er viktig at skulen har ein slik plan, slik at ansvaret for sidemålsopplæringa ikkje blir overlate til den einskilde læraren og hans eller hennar engasjement og innsats.
Denne planen er meint som eit utgangspunkt for diskusjon i kollegiet på skulen, og ikkje som ein fasit for korleis ein gjer det. Sidemålsplanen kan byggjast ut og inn etter kva ønske dokker har, men det er viktig å sikre at nynorsken vert ein integrert del av det norskfaglege arbeidet. Dei ulike aktivitetane kan gjerne flyttast mellom klassestega. Så er det opp til dokker å ta diskusjonen for å endre planen slik at han passar til sidemålsopplæringa hos dokker.
Som norsklærar har ein moglegheit til å gje elevane ei verdfull didaktisk språkstøtte gjennom å bruke nynorsk som undervisningsspråk. Bruk difor nynorsk i både presentasjonane dokker utformar på tavla, i oppgåvetekstar og på vekeplanen. Det kan fremje ei implisitt språklæring for elevane og opne opp for mange nye samtalar om språk. Vi vil også råde dokker til å gje elevane faste lese- og skriveoppdrag på nynorsk på vekeplanen, slik at elevane får god mengdetrening i å bruke språket. Eit godt tips er til dømes å bruke tekstar frå Framtida.no eller Framtidajunior.no som fast innslag på vekeplanen. Då får dokker samstundes vist fram nynorsk som eit aktuelt bruksspråk, og det er viktig. Vi vil også minne om ressursen vår kreativ skriving, som gjer det enkelt å flette inn små skriveoppgåver i norskundervisinga.
På nynorsksenteret.no finn dokker ei rekkje læringsressursar som er fine å byggje sidemålsplanen ut med. Ein måte å gjere nynorskundervisninga så aktuell, relevant og motiverande som mogleg på, er arbeide med tema og opplegg som passar til tida ein er inne i. Skriv gjerne årshjulet vårt ut og heng det over kopimaskina, så blir det enklare å hugse på dei ulike læringsaktivitetane som ventar. God nynorskundervisning!
-
Årshjul for aktuelle læringsaktivitetar på ungdomstrinnet
Last ned årshjulet i Word-format: Årshjul for aktuelle læringsaktivitetar på ungdomstrinnet (docx)
September
Hausten – eit kreativt temaarbeid i norsk. Målet med arbeidet er å kjenne att og sjølv bruke språklege bilete i eiga tekstskaping.
Oktober
Halloween på nynorsk. I denne ressursen har vi samla ulike oppgåver og tips til litteratur i samband med halloween
November–desember
Jula – ei forteljingsløype. I dette læringsopplegget tek elevane i bruk ein tverrfagleg og temabasert metode for å utforske ulike problemstillingar som er relevante for tida me er inne i.
Julekalenderopplegg frå 2020 og 2021 og 2022. Her finn du ei rekkje småoppgåver som du kan krydre undervisninga og desemberdagane med.
Januar
Godt nytt år! Samtale- og skriveoppgåver om det nye året.
Februar
Samane sin nasjonaldag, 6. februar. Ressurs om samanlikning av songtekstane Samisk nasjonalsong og Nordmannen.
Mars
I desse ressursane om kvinnedagen finn dokker oppgåver og tekstar der ein skal lese, samtale om og reflektere over oppfatningar vi har om kjønn, og korleis språket vårt brukar kjønn som plussord, minusord og på ein krenkande måte.
April
Ressurs som høver til påske: Frå fjellvett til livsvett – å ta trygge vegval.
Mai
17. mai – ein folkefest for alle? Elevane skal lese og samanlikne to tekstar. Dei skal også samanlikne språka i tekstane og skrive om funna.
Ressurs som er aktuell å bruke i tilknyting til frigjeringsdagen 8. mai: Brevet frå krigen.
Tekst og intervju som kan inspirere elevane til å skrive eigne 17. mai-talar.
Våren er her! Varierte læringsaktivitetar, ute og inne.
Juni
30-leiken. I dette opplegget skal elevane finne postar med grammatikkoppgåver ute i terrenget.
Lag ei litteraturløype! I dette undervisningsopplegget skal elevane arbeide med å lese og tolke lyrikk og bruke tolkinga si som utgangspunkt for å lage ei litteraturløype.
Tips til gode nynorske bøker elevane kan lese om sommaren, finn du her: